Foto: Gerd Altmann/New Scientist

Het jaar van de coronapandemie

Ook voor ons stond 2020 natuurlijk grotendeels in het teken van de wereldwijde coronapandemie. De eerste lockdown ging in op 15 maart, en een tijd lang stond het openbare leven zo goed als stil. Corona raakte veel Amsterdammers in een kwetsbare positie, die veelal in eenzaamheid hun dagen moesten slijten. Veel cliënten kregen niet meer de zorg die ze gewend waren, en die ze nodig hadden. We kunnen zelfs stellen dat de gezondheid van veel cliënten achteruit ging door de coronamaatregelen.

Door de coronapandemie hebben we onder andere al onze bijeenkomsten moeten afgelasten. Zo ook ons jaarlijkse evenement dat in juni zou plaatsvinden. Hierdoor was het moeilijk om goed contact te houden met onze cliënten, vrijwilligers en de mensen in onze netwerken.

Signalen eerste lockdown Tijdens de eerste lockdown kregen we diverse signalen binnen van mensen die het moeilijk hadden als gevolg van de maatregelen. Deze hebben we doorgegeven aan de gemeente en betrokken organisaties, waaronder de Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd.

Eenzaamheid meest knellend Tijdens de crisis hebben we Amsterdammers en beroepskrachten in de zorg gevraagd om hun ervaringen met ons te delen. Tegen welke problemen liepen zij aan? De meldingen hebben we gebundeld en gedeeld met de de gemeente, het zorgkantoor en andere betrokken organisaties.

Het verhaal van Joop met afasie is slechts één van de vele schrijnende verhalen. Joop haalde elke dag zijn kleding uit de kast en legde deze op zijn schoot in afwachting van zijn familie. De verpleging wilde graag regelen dat Joop online contact met zijn familie kzou kunnen hebben. Helaas kwam dat er door de toenemende druk in de zorg maar steeds niet van.

Lichamelijk en geestelijk achteruit Diverse mantelzorgers gaven aan dat zij mensen die tot de risicogroep behoorden bijna niet mochten bezoeken. Veel mensen zaten daardoor de hele dag in hun pyjama en gingen er lichamelijk en geestelijk hard op achteruit. Zo erg zelfs dat ze op korte termijn zorg nodig hadden die ze eigenlijk in een verpleeghuis zouden moeten krijgen.

Ook gezinnen met een kind met een beperking dat 24 uur toezicht moet hebben, hadden het zwaar. De dagbesteding viel weg en de thuiszorg kwam niet door het besmettingsgevaar.

Gemeente moet coronarichtlijnen AOV aanpassen

In de landelijke richtlijnen voor het Aanvullend Openbaar Vervoer (AOV) staat dat chauffeurs moeten helpen met het naar binnen duwen van rolstoelgebruikers en het vastzetten van de rolstoel. Andere cliënten moeten zelf voor assistentie zorgen. We ontvingen hierover verschillende klachten.

De landelijke coronarichtlijnen in het AOV maakten het voor veel mensen onmogelijk om ergens naar toe te gaan. Chauffeurs mochten mensen die niet in een rolstoel zitten - zoals blinden en slechtzienden - niet helpen met in- en uitstappen. Daarvoor moesten cliënten iemand vragen uit hun sociale netwerk.

Maar lang niet iedereen kon een beroep doen op een partner, kind of ander familielid. Daarom hebben we op 26 mei de gemeenteraad een brief gestuurd met het dringende verzoek om de richtlijnen aan te passen. Chauffeurs zouden beschermende middelen moeten krijgen, zodat ze alle reizigers weer zouden kunnen helpen.

Vervoer naar dagbesteding Er was nog een andere reden, waarom het nodig was dat chauffeurs weer begeleiding konden bieden in het AOV. De locaties in de stad voor de dagbesteding gingen geleidelijk weer open. Zonder begeleid vervoer kon een groot deel van de cliënten hier niet naar toe. Gezonde reizigers konden reizen met het gewone openbaar vervoer, als dat nodig was. Wij vonden dat dit ook moest kunnen voor reizigers met een beperking.


Anneke (92): “Eindelijk weer een rit boeken naar vrienden”


Na de versoepeling van de maatregelen op 1 juni kwam het Aanvullend Openbaar Vervoer (AOV) weer op gang. Daarvoor mochten cliënten alleen noodzakelijke reizen maken, tot ergernis van veel mensen. Dat gold ook voor Anneke Schmidt (92) die niet kon wachten om haar sociale leven weer op te pakken. Anneke Schmidt, een pittige dame op leeftijd, woont zelfstandig in Amsterdam-Zuid. Het leven heeft voor haar zin door bezoekjes aan familie, vrienden en kennissen. Ook gaat ze graag naar de ouderensociëteit. Doordat ze met een rollator loopt, is ze afhankelijk van het AOV.


“Het was een triest leven dat mij als oudere maandenlang beschoren was. Vijf minuutjes buiten lopen, alleen op een bankje zitten en dat was het dan. Daarom keek ik ontzettend uit naar 1 juni.”


Directeur-bestuurder Lauria: “Laat rechtvaardig-heid juist nu uw kompas zijn”


Begin september presenteerden de coalitiepartijen SP, GroenLinks, PvdA en D66 de nota ‘Samen Sterker uit de crisis’, met daarin ingrijpende bezuinigingsvoorstellen. Besparingen zijn noodzakelijk om het grote financiële tekort als gevolg van de coronacrisis op te vangen.


Directeur-bestuurder van Cliëntenbelang Amsterdam Deborah Lauria: “Dit college heeft zich met haar coalitieakkoord een rechtvaardig college getoond; laat rechtvaardigheid juist nu uw kompas zijn bij het maken van moeilijke keuzes.”

“Jonge mensen, volwassenen, ouderen, mantelzorgers die vanwege hun gezondheid en persoonlijke omstandigheden kwetsbaar zijn en aangewezen op ondersteuning, moeten kunnen blijven rekenen op goede zorg en goede voorzieningen. Dat is geen luxe, het is voor hen pure noodzaak om een menselijk bestaan te kunnen leiden.”

Geen budgetplafond specialistische jeugdhulp Daarom zouden wij het een slechte keuze vinden als de gemeente het budgetplafond op specialistische jeugdhulp verder zou verlagen.


1,5 metersamen-leving ook geschikt voor mensen met beperking?


De gemeente Amsterdam ging in de zomer aan de slag met het -al dan niet tijdelijk- aanpassen van de openbare ruimte, zodat mensen 1,5 meter afstand konden houden. Op bepaalde plekken werden terrassen uitgebreid. We voerden gesprekken met de gemeente om te zorgen dat bij het invoeren van de maatregelen genoeg oog was voor mensen met een (mobiliteits)beperking.

Bart Weggeman, beleidsmedewerker Toegankelijkheid bij Cliëntenbelang Amsterdam: “Op zich is het fijn dat er meer ruimte komt op de voetpaden en de terrassen. Daar zijn mensen met een beperking juist bij gebaat."

Onderzoek naar kwetsbare mensen en corona

Het Centrum voor Cliëntervaringen (CvC) deed onderzoek naar kwetsbare mensen en corona. Tijdens de coronacrisis zijn juíst kwetsbare mensen gebaat bij maatwerk. Er is een zogeheten ‘Maat-ifest’ opgesteld met 5 tips.

Februari 2020. Het coronavirus bereikt ons land. In maart volgen de coronamaatregelen elkaar in razend tempo op. Al snel blijkt dat deze mensen in kwetsbare situaties keihard raken. En zij worden weinig betrokken bij de totstandkoming ervan.

Aanleiding voor het CvC te starten met een onderzoek mét mensen die zo hard geraakt werden. Mensen die hun zorgen minder goed konden delen, doordat ze een klein netwerk hebben. Mensen die kleine gehorige huizen wonen. In wijken waar ‘een frisse neus halen’ niet altijd aantrekkelijk is.

Reden genoeg om met hen na te denken over creatieve oplossingen voor een tweede golf of volgende pandemie. En om van elkaar te horen hoe het ging en wat de maatregelen voor iedereen betekende.

Tip 3 van de 5 Deze luidt: zorg en ondersteuning samen vormgeven. Dit gebeurde vaak niet. Veel routinecontroles bij huisartsen en ziekenhuizen gingen bijvoorbeeld langere tijd niet door. Dit voelde voor mensen onveilig, omdat iets wat altijd belangrijk was opeens niet meer kon.

Een deelnemer aan het onderzoek: “De assistente zei dat mijn bloeddruk nu mijn eigen verantwoordelijkheid is. Er kwam niks geen informatie over hoe en waar ik zo’n ding kon kopen. De standaardmeter past niet bij mij, ik was helemaal in paniek en ik had geen geld om een hele dure te kopen. (...) Iemand uit het onderzoeksgroepje vertelde dat je dat via de zorgverzekering kon regelen. Totaal niet aan gedacht.”

Spreekuur Life Coach: even bellen met een ervaringsdeskundige

Vanwege de coronamaatregelen introduceerden we een nieuwe dienst: onze life coaches waren sinds de tweede coronagolf in oktober ook telefonisch bereikbaar.

Coördinator van Life Coach Annemiek Scheijde: “Tot op heden konden mensen alleen bij ons terecht voor langdurende trajecten. Dat betekent tussen de 3 en 10 coachingsgesprekken van anderhalf uur met een vooraf bepaald doel. Sinds de tweede coronagolf hebben we een telefonisch spreekuur van een half uur aan ons aanbod toegevoegd.

De coaches hebben allemaal een fysieke beperking of chronische ziekte, en zijn getraind in luistervaardigheden."

"We merken dat mensen nu extra behoefte hebben aan zo’n gesprek, omdat ze meer thuiszitten door de coronamaatregelen. De gesprekken zijn er om een luisterend oor te bieden; ze zijn niet per se gericht op coaching. Je krijgt iemand aan de lijn die snapt hoe het is om in deze tijd met een beperking te leven.”