Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Gemeente Amsterdam doet aanbesteding Wmo overnieuw

De gemeente Amsterdam besloot op in januari om de aanbesteding van de aanvullende ondersteuning Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Maatschappelijke Opvang Beschermd Wonen (MOBW) grotendeels in te trekken. Er moest een nieuwe procedure komen.

De gemeente verlengde de contracten met de betreffende zorgorganisaties totdat de nieuwe aanbesteding afgerond zou zijn. Die zou waarschijnlijk ongeveer 9 maanden in beslag nemen. Cliënten behielden tot die tijd hun zorgaanbieder.

Toen half november de voorlopige uitslag van de aanbesteding bekend werd, ontstond er onrust bij de zorgorganisaties.

Fatima Ouariachi, toen nog onze beleidsmedewerker Wmo: “Sommige organisaties die cliënten zouden kwijtraken, lieten ons weten dat ze ongerust zijn of er (genoeg) andere organisaties zijn die ruimte hebben voor hun cliënten.”

Informatie over verdeling cliënten niet duidelijk Zes zorgorganisaties spanden een kort geding aan bij de rechtbank. Hun bezwaar was dat vooraf niet duidelijk was, hoe de gemeente het aantal cliënten over de organisaties wilde verdelen. In de aanbestedingswet staat inderdaad duidelijk dat de informatie die een gemeente bij een aanbesteding geeft voor alle partijen duidelijk moet zijn.

Buurtteams Sociaal

Op 1 april gingen de Buurtteams van de gemeente Amsterdam van start. Iedereen met vragen over zorg, wonen, gezondheid, werk, geld, ontmoeten of veiligheid kunnen er terecht.

In de opstartfase van de teams hebben we:

  • Knelpunten aangekaart in de toegang, wachttijden en het gemis aan brede en toegankelijke informatie voor Amsterdammers.
  • Knelpunten geagendeerd in de overdracht van cliënten Ambulante Ondersteuning van zorgaanbieders naar de Buurtteams.
  • We hebben aangedrongen op oplossingen voor de hoge werkdruk bij de Buurtteams, de wachttijden voor intakegesprekken en voor het starten van ondersteuning.
  • Aanbevelingen gedaan om de informatievoorziening over de Buurtteams te versterken, de rol en positie van de ervaringsdeskdungein in de Buurtteams uit te werken.
  • Gepleit voor een goede afstemming over de inzet tussen de Buurtteams, de sociale basis en specialistische ondersteuning; en voor de samenwerking tussen de Buurtteams en informele netwerken van bewoners.

Verscherpte eisen voor Pgb

De gemeente voerde nieuwe, strengere eisen in voor het Persoonsgebonden budget (Pgb) in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), waarbij familierelaties zijn uitgesloten.

We hebben gepleit voor een genuanceerde beoordeling van cliënten bij wie er een familierelatie is tussen de Pgb-vertegenwoordiger en de zorgverlener, omdat voor sommige cliënten zorgverlening binnen de familie juist een goede oplossing is.

Knelpunten rechtspositie cliënten en resultaatgericht indiceren

We hebben gesprekken met de gemeente gevoerd naar aanleiding van een toename van het aantal bezwaarprocedures voor Wmo-voorzieningen, nadat zorgaanbieders eenzijdig de omvang van de zorg verminderden.

We hebben een discussie gevoerd over de verzwakte rechtspositie van cliënten als gevolg van resultaatgericht indiceren en van ernstige vertraging bij de afhandeling van bezwaarprocedures.

Spoedzaak bij rechtbank: 2 cliënten krijgen alsnog noodzakelijke zorg

In 2021 hebben we 2 spoedrechtszaken gevoerd om cliënten te helpen die te weinig zorg krijgen. Het ging om een man met forse beperkingen van wie de huishoudelijke hulp gehalveerd werd. En om een vrouw die dringende medische behandeling nodig had en op een wachtlijst voor huishoudelijke hulp werd geplaatst. Nog voordat de rechter uitspraak kon doen, heeft de gemeente alsnog de noodzakelijke zorg verstrekt.

“Dat zien wij vaker”, zegt onze jurist Christiaan Dol. “Het Wmo-beleid van de gemeente is op onderdelen in strijd met de wet. Door Amsterdammers nog vóór een uitspraak van de rechter in het gelijk te stellen, voorkomt de gemeente dat de rechter haar op haar spreekwoordelijke vingers tikt.”

“Voor cliënten die de energie en de tijd hebben om een spoedprocedure op te starten, is het natuurlijk heel fijn dat zij zo toch de noodzakelijke zorg krijgen. Maar voor alle andere Amsterdammers is het zuur. Door uitspraken van rechters te ontduiken, blijft het beleid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in stand en verandert er niets aan de soms schrijnende situatie van cliënten.”

Zaak 1: halvering huishoudelijke hulp Meneer Jansen is bijna helemaal verlamd en kan met hulp vanuit de Wmo een eigen huishouden voeren. Hij wordt geholpen met het schoon houden van zijn woning en het doen van de was. En zijn hulp maakt zijn maaltijden klaar. Dat laatste is belangrijk, omdat hij een uitgebalanceerd dieet nodig heeft.

Opeens kwam de zorgaanbieder met de mededeling dat hij niet langer hulp bij het koken kon krijgen. De zorgaanbieder vond dat hij maar diepvriesmaaltijden moest kopen. Een paar weken later had hij nog maar 4 uur ondersteuning per week.

Toegankelijk sporten succesvol aangekaart in gemeenteraad

GroenLinks diende op 11 november in de gemeenteraad 2 moties in om sporten met een beperking te bevorderen. Dit gebeurde naar aanleiding van onrust rond het sluiten van de sportlocaties van revalidatiecentrum Reade. Beide moties werden aangenomen. Marijn van der List, fractievertegenwoordiger Sport bij GroenLinks: “GroenLinks is dankbaar voor het geluid dat de sporters en Cliëntenbelang Amsterdam hebben laten horen, waardoor wij dit konden aankaarten in de gemeenteraad.”

De organisatie Revalideerthuis heeft het sportaanbod voor mensen die niet meer in behandeling zijn bij Reade inmiddels overgenomen. Het moest alleen wel de de prijzen flink verhogen om uit de kosten te komen. Marijn: “Het mag niet zo zijn dat mensen hierdoor moeten afhaken. Er zijn al zo weinig echt toegankelijke sportmogelijkheden in de stad.”

Financiële steun In de eerste motie verzocht GroenLinks het college om te kijken naar de financiële situatie van de gebruikers. En naar welke tegemoetkoming zij nodig zouden hebben om te kunnen blijven sporten. Zo nodig zou de gemeente Revalideerthuis financieel moeten steunen, zodat sporten voor mensen met een beperking mogelijk zou blijven.

De motie vroeg het college ook om met zorgverzekeraars in gesprek te gaan over hun verantwoordelijkheid voor de gezondheid van mensen met een chronische beperking. Verzekeraars zouden daaraan een financiële bijdrage moeten leveren.

Ervaringsdeskundigheid Marijn was blij dat de sporters zich goed hebben georganiseerd, en daardoor de weg hebben weten te vinden naar de gemeenteraad. “Deze mensen zijn bij uitstek de mensen die weten wat er nodig is op het gebied van aangepast sporten."

Gemeente pakt wachtlijst huishoudelijke hulp aan

Om de wachtlijst voor Hulp bij het Huishouden (HbH) te verkorten, besloot de gemeente Amsterdam om cliënten met een hoger inkomen te ontmoedigen om huishoudelijke hulp via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) aan te vragen. De Buurtteams en zorgaanbieders moesten dit met nieuwe aanvragers gaan bespreken. Wij hadden liever gezien dat de gemeente mensen met een hoger inkomen in een communicatiecampagne zou oproepen om zelf huishoudelijke hulp in te huren.

Het aantal wachtenden op de wachtlijst voor HbH was opgelopen tot 1550. Iemand die een aanvraag zou doen, moest maar liefst 2 jaar wachten op hulp. De wachtlijst was het gevolg van het toegenomen zorggebruik door mensen met hoge en middelhoge inkomens. Daardoor kunnen mensen met lagere inkomens moeilijk hulp krijgen.

Ontmoedigen Onze beleidsmedewerker Wmo Fatima Ouariachi*: “Nu er een wachtlijst is vinden wij het ook reëel, dat mensen met een hoger inkomen zelf betalen voor een huishoudelijke hulp. Zo komt de hulp van de gemeente terecht bij de mensen die het niet zelf kunnen betalen.

Maar omdat de gemeente de door het Rijk vastgestelde regels niet kan veranderen, is ‘ontmoedigen’ de enige andere manier om de wachtlijsten te verkorten. Dit zal een beetje helpen, maar de echte oplossing moet van het Rijk komen.”

Zelf betalen Met 'ontmoedigen' bedoelde de gemeente dat zij cliënten met een hoger inkomen zou aansporen om zelf een huishoudelijke hulp in te huren. De gemeente schreef: ‘Het is in de geest van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) om cliënten aan te spreken op hun zelfredzaamheid. Financiële zelfredzaamheid maakt daar onderdeel van uit.’

*Fatima is inmiddels niet meer werkzaam bij Cliëntenbelang Amsterdam (red.)